Bitcoin’in öncülüğünde 2009 yılında büyümeye başlayan Kripto Para sektöründeki şaşırtıcı yükselişin aslında bir mimarı daha var. O Bitcoin’in peşini bırakmaya hiç niyetli değil. Onun adı hepimizin artık bildiği ve sürekli listelerde görmeye alıştığı Ethereum.
Yeni başlayanlar için Ethereum ve Ethereum kavramları oldukça kafa karıştırıcı olabilir. Ethereum’un yalnızca kendi para birimi (ehter) değil, aynı zamanda para birimi olarak işlev görebilen göstergelerinin olması çoğu kişiye biraz zihin bulandırıcı görünüyor. Ethereum göstergelerinin ne olduğunu anlamaya başlamadan önce bazı temel kavramları öğrenmek önemlidir.
Sizler için bu yazımızda Ethereum’u biraz daha detaylı ele aldık. İyi okumalar…
Vitalik Buterin isimli bir Rus dahi tarfından piyasaya tanıtılan Ethereum, piyasaya girdiği anda büyük bir ilgi topladı. Herkesin aklında aynı soru işareti oluşturdu. Litecoin ve Ripple gibi güçlü coinleri dahi geride bırakmayı başaran Ethereum’un gücü nereden geliyordu?
Resmi verilere göre Ethereum, Smart Contract (Akıllı Sözleşmeler) özelliğiyle birçok sektörde devrim yaratacak bir dijital özelliği destekliyor.
Ethereum ağının tamamı birbirine bağlı dev düğüm kütlesi halindeki bilgisayardan oluşur . Aslında, tüm ağ kısa süre içinde “Ethereum Sanal Makine” veya EVM olarak adlandırılan tek bir varlık olarak görselleştirilebilir. Bu şebekede gerçekleşen ve gerçekleşecek tüm işlemler otomatik olarak güncellenir ve açık dağıtılmış bir defter içine kaydedilir. Peki bunun avantajı nedir? Açıklamadan önce “akıllı sözleşmenin” ne olduğunu bilmek önemlidir.
Akıllı Sözleşme Nedir ?
Akıllı Sözleşmeler; Elektronik ortamda mal, hisse, para, içerik, mülkiyet vb. değer taşıyan şeylerin üçüncü kişi veya kurumlara ihtiyaç duymadan aracısız, şeffaf ve yüksek güvenlikli bir şekilde kişiler arası aktarımını ve takasını sağlayan yapılardır.
Aslında Akıllı sözleşmeler, Ethereum ekosisteminde işlerin nasıl yapıldığıdır. Ethereum’da belirli bir görevi yerine getirmek isteyen biri, bir veya daha fazla kişiyle akıllı bir sözleşme başlatır. Akıllı sözleşmeler, IFTTT yani IF-THIS-THEN-THAT mantığı temelinde çalışan “sağlamlık” programlama dili kullanılarak yazılan bir dizi talimattır. Temel olarak, eğer ilk talimatlar yapılırsa, bir sonraki işlevi yerine getirin ve listenin sonuna gelene kadar tekrarlayın.
Bu sistemi anlamanın en iyi yolu, bir satış makinesini hayal etmektir. Attığımız her adım bir sonraki adımın kendisini gerçekleştirmesi için bir tetikleyici gibi çalışıyor. Domino etkisine de benzetebiliriz. O halde satış makinesi ile etkileşimde bulunmak için yapmanız gereken adımları inceleyelim:
1. Adım: Otomat makinesine para atın.
Adım 2: İstediğiniz öğeye karşılık gelen düğmeye basın.
3. Adım: Seçtiğiniz ögeyi alın.
Şimdi tüm bu adımları inceleyin ve düşünün. Bir önceki adım yapılmazsa, sonraki adım gerçekleşir mi? Bu adımların her biri bir önceki adımla doğrudan ilintilidir. Aklınızda bulundurmanız gereken bir adım daha var ve bu akıllı sözleşmelerin ayrılmaz bir parçasıdır. Görüyorsunuz ki, satış makinesiyle olan tüm etkileşiminizde siz (istekte bulunanlar) sadece makine (sağlayıcı) ile çalışıyordunuz. Kesinlikle hiçbir üçüncü taraf söz konusu değildi.
Şimdi, bu işlem Ethereum ağında olsaydı nasıl olurdu ona bakalım? Ethereum ağındaki bir otomattan bir şeyler alsaydınız adımlar nasıl olacaktı?
1. Adım: Otomat makinesine biraz para veriyorsunuz ve bu Ethereum ağındaki tüm düğümler tarafından kaydediliyor ve işlem defterin içinde güncelleniyor.
Adım 2: İstediğiniz öğeye karşılık gelen düğmeye basıyorsunuz ve kayıt Ethereum ağındaki defterinde güncelleniyor.
Adım 3: Maddeler çıkıyor ve toplanıyor, tüm işlemler defter tarafından kaydediliyor.
Akıllı sözleşmeler aracılığıyla yaptığınız tüm işlemler ağ tarafından kaydedilecek ve güncellenecektir. Bunun anlamı, sözleşmeyle uğraşan herkesin eylemleri için sorumlu tutulmasını sağlamasıdır. Her eylemin tüm şebeke tarafından görünür hale getirilmesiyle kötüye kullanım ortadan kaldırılıyor.
Ethereum’un yaratıcısı Vitalik Buterin ise;
“Piyasadaki güçlü coinleri dünyanın üzerinde bulunan değerli elementlerle kıyaslayacak olsaydım; Bitcoin’e Altın, Litecoin’e Gümüş, Ethereum’a ise Petrol derdim.” diyor. Böylece anlamamız biraz daha kolaylaşıyor sanırım.
Ether
Akıllı bir sözleşmedeki her bir adım bir işlem veya karmaşık bir hesaplamadır ve “gaz” ile ölçülen bir maliyeti olacaktır. Bu gazın fiyatı, talep sahibi tarafından “Ether” de ödenir. Ether, Ethereum’da her şeyin içinde bulunduğu para birimidir. İnsanlar ETH ve ETC hakkında konuştuklarında aslında Ether’in kendi Blokchainindeki değeri hakkında konuşuyor oluyorlar.
Her komutun belirli bir gaz sınırı vardır, bu da bir parça kodunun ether cüzdanınızı tamamen tüketmesini engeller.
Sözleşmenin ortasında ether arzınız tükendiğinde ne olur? Tüm gaz ödemeleri için gerekli olan etheriniz yoksa, daha önce gerçekleşen tüm işlemler orijinal durumuna dönecektir. Fakat blok cüzdanındaki tüm işlemler geri döndürülemez olduğu için, ether cüzdanınız dengedeki değişimi yansıtacaktır.
Temelde, insanların döngüyü yerine getirmelerinin başlıca nedeni, Ether toplamak için teşvik edilmeleridir.
Bunda iki şeyin kesinlikle açık olması çok önemli:
1)Akıllı sözleşmeler, Ethereum’da işlerin nasıl yapıldığıdır.
2)Ether, Ethereum ağında herhangi bir şey yapmak için kullanılan para birimidir.
Ethereum Token Nedir: Başlangıç Rehberi
Ethereum ve diğer şifreleme yöntemleri arasındaki temel farklılık sadece bir para birimi değil, bir ağı olmasıdır. Burada herkes, akıllı sözleşmeler yoluyla kendi projelerini ve DAPPS’lerini (merkezi olmayan uygulamalar) inşa etmek için blok zincir teknolojisinden yararlanabilir. Bu çok önemli bir ayrımdır, çünkü bu Ethereum’da mümkün olanın gerçek kapsamını göstermektedir.
Ethereum’u internet gibi ve tüm DAPPS’leri içinde çalışan web siteleri olarak düşünün. Bu DAPPS’lar hakkında gerçekten ilginç bir konu var, hepsi merkezsizleştirilmiş ve bir şahsa ait değil, insanlara aittirler. Temel olarak, etherinizin karşılığında o DAPP’den belirli tokenlar satın alırsınız.
Bu tokenlar genellikle 2 çeşittir:
Kullanım tokenları
İş tokenları
Kullanım Tokenları: Bunlar, ilgili DAPPS’lerinde yerli para birimi gibi davranan tokenlardır. Golem bunun güzel bir örneğidir. Golem’deki hizmetleri kullanmak istiyorsanız, Golem Ağı Kartı (GNT) ile ödeme yapmanız gerekecektir. Bu tokenlar parasal bir değere sahipken, ağın kendisinde herhangi bir hak veya imtiyaz hakkı tanımazlar.
İş Tokenları: Bunlar sizi DAPP’de bir tür hissedar olarak tanımlayan tokenlardır. Bundan dolayı, DAPP kapsamında bir hisseniz vardır. Bunun mükemmel bir örneği DAO tokenları. Bir DAO tokenı sahibiyseniz, belirli bir DAPP’nin DAO’dan fon alıp alamayacağına karar verme hakkına sahipsiniz.
Neden Tokenlara İhtiyacımız Var?
Hiç tüm bu DAPPS’ler Ethereum Ağı’nda yapılıyorsa neden o DAPPS içindeki her işlemi ödemek için sadece Ether kullanmıyor muyuz merak ettiniz mi? Neden onlar için yerel bir para birimine ihtiyacımız var? Bunun cevabı oldukça basit, hatta gerçek hayatta, nakit üzerinden bir simge biçimi kullandığımız tonlarca yer var.
Su parkına gittiğiniz zamanı hatırlıyor musunuz? Paranızı nasıl aldığını ve parktaki tüm sürüşlere erişmek ve yemek satın almak için kullandığınız bir bileklik taktıklarını hatırlıyor musunuz? Bu örnekte su parkı DAPP, paranız ether ve bileklik token.
Peki, sinema bileti aldığınız zamanları hatırlayın? Salona nasıl girdiniz? Görevlilere bileti gösterdiniz Patlamış mısırı ve kolanızı nasıl aldınız? Yine, onları bilet göstererek. Bu durumda, sinema salonu DAPP, paranız Ether ve bilet tokendır.
DAPPS akıllı sözleşmesinde bazı işlevleri yerine getirmek için token kullanarak işlemi daha basit ve sorunsuz hale getirirsiniz. Ayrıca, tokenlar da etherin genel değeri için de harikadır. Bir sonraki yazımızda nasıl bir token oluşturabileceğinizi ve tokenların nasıl ethere dönüştürülebileceğine göz atacağız.
