Basit bir cümle ile blockchain’lerin bir arada çalışabilmesi yani interoperability, bilginin farklı blockchainler arasında paylaşılabilmesi anlamına geliyor.
Orijinal bitcoin blok zincirinin piyasaya sürülmesinden bu yana 10 yıl geçti. Şimdiye dek blockchain teknolojisi tarımdan teknolojik alt yapı sağlayıcılarına kadar bir çok alana ulaşmış ve birbirinden farklı faydalar sağlamıştır.
Sonuç olarak, her yıl düzinelerce yeni proje ortaya çıkmakta ve “en iyi” blok zincirinin geliştirilmesinde biraz boşuna bir işte birbiriyle rekabet etmektedir. Projeler çoğu zaman, sözde bir rakiple karşılaştırıldığında güvenli, ölçeklenebilir ve genel olarak daha iyi olduğunu savunarak, ürünlerinin pazarda hazır olduklarını vurguladılar. Talep edilen özelliklerinin doğru olup olmadığına bakılmaksızın, bu projeler bağımsız, bağlantısı kesilmiş blokaj zincirlerini temsil ediyor. Farklı ekosistemler, karma algoritmalar, fikir birliği modelleri ve topluluklar aracılığı ile en güçlü chain’in kendi chainleri olduğunu belirttiler. Sonuç olarak, blockchain alanı temel felsefi konsepti olan ademi merkeziyet anlayışı baltalandı.
Gelinen noktada günümüzde bir blockchain başka bir blockchain ile doğası gereği bilgi paylaşımı yapamaz. (Wanchain ve Cosmos gibi bir kaç proje daha bu alanda geliştirmelerini son hızla sürdürmektedir.) Örneğin Bitcoin ağı Ethereum ağı ile normal şartlar altında herhangi bir temasta bulunamaz. Bunun asıl sebebi iki zincirin tamamen farklı altyapıya sahip olmasıdır. Günümüzden örnek vermek gerekirse sadece Türkçe bilen bir kişi sadece Flemenkçe bilen bir kişi ile anlaşamaz. Kısacası, Blockchain tabanlı projeler, aynı sektörde yer almalarına rağmen birbirleri ile konuşamamaktadır.
Birlikte Çalışabilirlik Neden Önemli
Kitlelerin aynı yapı altında toplanabilmesi ve aha da gelişmesini sağlamak için.
Kripto ekosistemi oldukça rekabetçi hale geldiğinden bazı projeler genel altyapıya odaklanmak yerine rakiplerinin özelliklerini kopyalama ve üzerine geliştirme konusunda oldukça büyük çaba harcamakta. Ölçeklenebilirlik yarışı bu duruma son derece güzel bir örnektir. Bitcoin’in yavaş ağını geliştirme amacı ile yola çıkan bir çok blockchain projesi saniyede 40.000 TPS ile işlem yapabilecek konuma gelmiştir.
Ancak asıl odaklanılması gereken nokta, hiç bir şirket alışverişini birbirleri ile çalışamayan blockchainler üzerinden transfer gerçekleştirmek istemeyecektir. Çünkü nihayetinde sadece bitcoin ağından ödeme alan bir sistem içine kapalı bir sistemdir, ve diğer ağları kullanan kullanıcılarına erişemeyecektir. Yani Visa ya da Mastercard’dan daha hızlı transfer yapabilse de onların sağladığı müşteri kitlesini hiçbir zaman yakalayamayacağı anlamına gelir.
Benzer şekilde, internet, uygulamaya özel arabirimler (API’ler) aracılığıyla sayısız veri kümesine erişim ve değişiklik yapılmasına izin verir. Birlikte çalışabilir olmasaydı, bugünkü haline gelemezdi – gerçekten küresel ve kullanımı kolay bir ağ. Aynısı blokajlar için de geçerlidir. Blockchainler yaygın bir kitle kazanmak için birbirleriyle sorunsuz çalışabileceklerini göstermek zorundalar.
Birlikte Çalışabilirliğe Önemli Örnekler
Sağlık alanı bu duruma en önemli örneklerin başında gelir.
Blockchain’in kitlesel düzene hükmedebildiği bir dünya düşünelim. Her şirket veri depolamak için bir blok zincir kullanacaktır. Şimdi, şu senaryo ortaya çıkıyor: Bir kişinin hastaneye yatırılması gerekiyor ve ambulansta taşınırken, hastane en iyi tedaviyi geliştirmek için bu kişinin kayıtlı olduğu klinikten tıbbi kayıtlarını istiyor. Bununla birlikte, kliniğin farklı bir blok zincir kullandığı ve hastanenin defteriyle uyumlu olmadığı ortaya çıktı.
Sonuç olarak, hastane hastanın dosyalarına erişemiyor. Bu arada, saat geçiyor ve her saniye önemli. Birlikte çalışamayan ağların kullanımı hastanın hayati riskini her geçen saniye daha da artırmaktadır. Bu aynı zamanda gayrimenkul, denetim, lojistik ve benzeri gibi diğer endüstriler için de geçerlidir. Blok zinciri birlikte çalışabilirliği yoksa, kitle benimseme mümkün değildir.
Bir diğer deyişle, interoperability blockchain ekosistemi için olmazsa olmaz demektir.
Çözüm Nedir?
Birkaç farklı çözüm yöntemi kullanılmaktadır. Cross-chain, swap, sidechain gibi.
Wanchain, Cosmos, Polkadot, Quant ve Chainlink bilinen ve önemli ölçüde geliştirme sağlamış projelerdir. Bu projelerin çözmeye çalıştığı ortak sorun ise blockchainlerin bir arada çalışabilmesidir. Örnek olarak BinanceDex Cosmos altyapısını kullanarak interoperability konusunda destek almaktadır.
