2022, Blok Zincirleri Arası İletişim (IBC) protokolü için çok heyecanlı bir yıl oldu. Yeni zincir entegrasyonlarından yepyeni özelliklere ve iyileştirmelere kadar IBC, bu yıl blockchain birlikte çalışabilirliği için altın standart olarak yerini inkar edilemez bir şekilde sağlamlaştırdı.
Interchain gelişmeye devam ediyor. Ve bu yılki gelişmeler, Cosmos’un birbirine bağlı blok zincirlerinden oluşan küresel bir ağ oluşturma vizyonunu güçlendirdi.
Cosmos ekibinin hazırladığı, Cosmos Türkiye ekibinin Türkçe’ye çevirdiği bu yazının amacı, bu yıla dönüp bakmak ve önemli protokol gelişmelerini ve güncellemelerini özetlemektir. Belli başlı konu başlıkları ise şu şekilde:
- Başlıca sürümler
- Yeni özellikler ve protokol iyileştirmeleri
- Zincir üstü ve GitHub deposuyla ilgili ölçümler
- Ekosistem çapında önemli gelişmeler
- Interchain GmbH’den takım güncellemesi
- 2023 için önemli önceliklerden bazıları
Bültenler🔧
Bu yıl ibc-go için 4 büyük sürüm vardı ve her yeni sürüm, mevcut geliştirmelere yeni bir özellik veya iyileştirmeler getirdi.
Yeni özellikler ve iyileştirmeler✨
Aracı Ücreti ara yazılımı
Aracı Ücreti ara yazılımı olarak bilinen Zincirler Arası Standardı (ICS) 29‘un uygulanması, işlem yapanlara fon sağlamak için zincir üstü bir mekanizma getirdi. Bu özelliğin amacı, IBC‘nin sürdürülebilir bir şekilde ölçeklenmesi için işlem yapanları teşvik etmektir.
Aracı Ücreti ara yazılımı, v4.0.0 sürümüne dahil edildi. Özellik hakkında daha fazla bilgi edinmek için bu blog gönderisini okuyabilirsiniz.
Zincirler Arası Hesaplar
Bu yılın Mart ayında, Zincirler Arası Hesaplar (ICA), ibc-go v3.0.0 sürümünün bir parçası olarak piyasaya sürüldü.
Şimdiye kadar Stride ve Quicksilver‘ın denetleyici zinciri işleviyle, yani ana bilgisayar zincirlerinde hesap açıp kontrol edebilen zincirlerle canlı yayına geçtiğini gördük.
ibc.go v5.0.0‘da eklenen ana özelliklerden biri, kullanıcıların kayıtlı ICA adreslerini alabilmeleri için denetleyici alt modülüne InterchainAccountgRPC sorgu bitiş noktasıydı. Bir dizi başka iyileştirmenin yanı sıra v6.0.0 sürümü, ICA denetleyici alt modülüne bir MsgServer ekledi. Bu değişiklikler, ICA‘nın kullanılmasını ve benimsenmesini kolaylaştırmak ve artırmak için yapılmıştır.
Kullanıcı Uygulaması yeniden düzenlemeleri
Hafif istemciler, IBC‘nin önemli bileşenlerindendir. IBC‘nin benimsenmesinin önündeki ana engellerden biri, farklı mutabakat algoritmalarını izlemek için hafif istemcilerin geliştirilmesiydi.
02-client refactor, bu endişeyi gidermek ve hafif istemcilerin gelişimini kolaylaştırmak için yapıldı. 02-client-refactor-beta1‘i, gelecek yıl ibc-go v7.0.0‘da yayınlanacak olan 02-client refactor çalışmasıyla eşleştirdik.
v7 ile ayrıca SDK sürümü de v0.47‘ye yükseltilecektir.
Tüm bu gelişmeler uygulama ve uygulama geliştiricileri bazında oldukça heyecan verici gelişmeler.
Zincir üstü ölçümler⛓️
Aktif zincir sayısı: Aşağıdaki Şekil 1, IBC üzerinden birbirine bağlı aktif zincirlerin sayısını göstermektedir. Bu sayı sürekli olarak çeyrekten çeyreğe artmaktadır. Zincirler arası iletişim şu anda 53 aktif zincirden oluşmaktadır.
IBC transferlerinin toplam USD değeri: 2022’de IBC, toplam 30,3 milyar dolarlık zincirler arası transfer hacmini oluşturdu. Aşağıdaki grafik, gelen ve giden IBC transferlerinin toplam USD değerini göstermektedir.
Hacim bu yılın büyük bir bölümünde düşüş yaşarken, Kasım ayından itibaren transferlerin değerinin toparlandığını görebiliriz.
Zincirler Arası Hesaplar: Bu yılın başlarında piyasaya sürüldükten sonra, Zincirler Arası Hesaplar (ICA), iki zincir arası likit staking protokolü olan Stride ve Quicksilver tarafından ana ağda kullanılıyor.
Stride Eylül ayında piyasaya sürüldü. Ve o zamandan beri toplam 14,5 milyon dolar değerinde varlık kendi zincirlerinde ICA tarafından yönetildi.
Yukarıdaki Şekil 3, daha sonra ICA aracılığıyla ana zincirlerde yetkilendirilen, Stride‘da günlük olarak bağlanan varlıkların toplam USD değerinin kümülatif bir görünümünü göstermektedir.
GitHub repo ölçümleri💻
Sağlam bir dış katkıda bulunanlar topluluğu (Cosmos ağının gelişimi için, Cosmos ekibine bağlı olmayan diğer yazılımcılar) ve olağanüstü mühendislik ekibimiz, defalarca harika yazılım çözümleri sundu.
Aşağıdaki tablo, bu yıl ibc-go ve ibc (spec) depoları için bazı önemli GitHub ölçümlerini özetlemektedir.
Aşağıdaki grafik, bu yıl içinde ibc-go‘ya yönelik taahhütlerin toplam sayısını göstermektedir.
Dışarıdan katkıda bulunanlarımıza, yaptıkları harika işler ve ibc-go geliştirme genelinde iş birliğini ve yeniliği teşvik ettikleri için büyük bir teşekkürü borç biliyoruz. İyi ki varsınız! 💪✨🔥
Diğer ekosistem gelişmeleri🚀
IBC’yi Polkadot’a Getirdik [Composable Finance]
Composable Finance, Strangelove Ventures’ın yardımıyla BEEFY hafif istemcisini ve XCVM adlı yeni bir zincirler arası akıllı sözleşme platformunu geliştirerek Cosmos ve Polkadot ekosistemlerini birbirine bağlayacak altyapıyı kuruyor.
Gelecek yıl için pazara açılma planları, Wasm ve GRANDPA müşterilerinden yararlanmayı içerecek. Composable ekibi ayrıca IBC kullanarak Substrat tabanlı zincirler ile Near ekosistemi arasında köprü kurmak için çalışıyor.
ZK-IBC [Polimer] Polymer
Interchain Security‘nin ilk tüketici zincirlerinden biri olacak. Sıfır bilgi kanıtlarını kullanan Polymer, IBC özellikli zincirleri IBC olmayan zincirlerle bağlamayı amaçlar.
Cosmos olmayan bir SDK zincirindeki IBC [Penumbra]
Bu yıl testnet üzerinde IBC aracılığıyla Cosmos Hub‘a bağlanan ilk Cosmos dışı SDK zinciri Penumbra‘yı gördük. Bu, IBC uygulamasının Cosmos SDK kullanan zincirlerle sınırlı olmadığını gösteren önemli bir dönüm noktasıdır.
https://twitter.com/penumbrazone/status/1547975626245619713?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1547975626245619713%7Ctwgr%5E7ce4d6f90101836bb29c7bf3364873f8986890b0%7Ctwcon%5Es1_c10&ref_url=https%3A%2F%2Fcdn.embedly.com%2Fwidgets%2Fmedia.html%3Ftype%3Dtext2Fhtmlkey%3Da19fcc184b9711e1b4764040d3dc5c07schema%3Dtwitterurl%3Dhttps3A%2F%2Ftwitter.com%2Fpenumbrazone%2Fstatus%2F1547975626245619713image%3Dhttps3A%2F%2Fi.embed.ly%2F1%2Fimage3Furl3Dhttps253A252F252Fabs.twimg.com252Ferrors252Flogo46x38.png26key3Da19fcc184b9711e1b4764040d3dc5c07
IBC’yi Ethereum’a ve Near’a Getirmek [Electron Labs]
Electron Labs, zk-snarks kullanımıyla Ethereum ve Cosmos ekosistemlerini (ve nihayetinde diğer EVM zincirlerini) birbirine bağlamak için IBC‘yi kullanmayı hedefliyor.
Güvenliği IBC [Babylon] üzerinden aktarma Babylon
Güvenliği aktarmak için bir araç olarak IBC‘den yararlanarak Cosmos zincirlerine Bitcoin‘in güvenliğini sağlamayı hedefliyor. Bir kontrol noktası yöntemi kullanan Babylon, işlemleri Cosmos zincirlerinden Bitcoin‘e toplamak ve zaman damgası uygulamak için IBC taşıma katmanını kullanıyor.
Zincirler Arası Sorgular Informal Systems ve Interchain GmbH tarafından geliştirilen ICS-31
Zincirler arası sorgular, bir “sorgulama” zincirinin IBC üzerinden “sorgulanan” zincirden veri talep etmesine izin veren bir protokoldür. Hem Stride hem de Quicksilver şu anda üretimde zincirler arası sorgu modülünü kullanıyor.
Zincirler arası NFT’ler [Bianjie] Bianjie tarafından geliştirilen Interchain NFT’ler
Kullanıcıların NFT‘lerini IBC üzerinden farklı zincirler arasında göndermelerine olanak tanıyacak. Daha fazla bilgi edinmek için bu blog gönderisine bakın.
Interchain GmbH’daki IBC ekibi 🌐
Interchain Vakfı (ICF) tarafından IBC‘yi (Gayrı Resmi Sistemler ve Strangelove Ventures ile birlikte) geliştirmek için finanse edilen üç çekirdek ekipten biri olarak, Interchain GmbH‘de biz, IBC protokol spesifikasyonu ve ibc-go deposunun görevlileri ve koruyucuları olarak hareket ediyoruz.
Vizyonumuz, IBC’nin tüm blok zincirleri arasında bağ dokusu görevi gördüğü bir geleceği mümkün kılmaktır – blok zincirlerinin güvenli bir şekilde etkileşimde bulunabileceği ve bilgi alışverişinde bulunabileceği bir ağ yaratmaktır.
Ekibimiz yıla 6 kişi ile başladı. Bugün mühendislik ve ürün sektörlerinde çalışan 9 kişilik bir grubuz.
2023’te bizi neler bekliyor? 🛣️
Gelecek yıl için hedeflerimiz genel olarak üç ana temaya ayrılabilir:
1) yükseltilebilirlik
2) uygulama şekillendirilebilirliği
3) ekosistem genişletme
Yükseltilebilirlik (Upgrade): IBC‘nin geleceğe hazır olmasını ve ağ etkilerinden veya birikmiş durumdan ödün vermeden çekirdek protokolü yükseltme yeteneğini sağlamayı amaçlar.
Bu, ara katman yazılımı, IBC akıllı sözleşmelerini yükseltme, ICS-20‘yi geliştirme, bir kanalın sırasını değiştirme vb. gibi yeni özelliklerden yararlanmak için kanal yükseltilebilirliği ile ilgili çalışmaları içerecektir.
Yükseltilebilirlik teması, bağlantıların ve istemcilerin yükseltilebilirliği ile ilgili çalışmaları da içeriyor.
Uygulama şekillendirilebilirliği: IBC’nin işlevselliğini genişletmeyi ve geliştiricilerin Golang veya CosmWasm‘da özel IBC uygulamaları oluşturmasını kolaylaştırmayı amaçlar. Bu tema kapsamındaki önemli çıktılar arasında yol çözme (ICS-20 v2), PubSub sorguları, yeni uygulama iş akışlarını destekleme ve IBC ile akıllı sözleşme düzenlenebilirliğini geliştirme yer alır.
Ekosistem genişletme: ekiplerin diğer ekosistemler veya hafif istemciler (ZK-IBC, NEAR, Substrate) için IBC uygulamasını, yerel ana bilgisayar bağlantısının serbest bırakılmasını, IBC güvenliğinin ve bağımlı projelerle uyumluluğun sağlanmasını içerir.
Sonuç
2022 boyunca kasvetli makroekonomik zemine rağmen, zincirler arası iletişim güçlenmeye devam ediyor ve IBC, ekosistem genelinde büyümeyi ve yeniliği yönlendiren öncü projelerden oldu.
2023’e girerken, IBC‘nin blockchain birlikte çalışabilirliğinin evriminde çok önemli bir rol oynamaya devam edeceği açıktır.
İster yeni kullanım durumlarını ve uygulamaları mümkün kılıyor ister farklı ağlarda inovasyonu teşvik ediyor olsun, zincirler arası bir zincirin, yani Cosmos‘un geleceği hiç bu kadar parlak olmamıştı.
