Wanchain Başkan Vekili Lini ile Soru-Cevap 2. Bölüm

Önceki yazımızda Neutrino’nun Wanchain Başkan Vekili Lini ile gerçekleştirdiği Soru Cevap etkinliğinin ilk bölümünü sizler için Türkçe’leştirmiştik.

İkinci bölüm ile devam ediyoruz.

Neutrino: Wanchain tarafından şu anda ne tür bir konsensus mekanizması kullanılıyor? Ek olarak, zincirler arası işlemler için konsensus ve teşvik mekanizması nedir ve bunun amacı nedir? Ve Wanchain açık kaynaklı ve herkes tarafından izlenebilen Bitcoin ve Ethereum gibi büyük blok zincirleri ile de işlemler ve veri paylaşımında bulunacak, güvenlik ve gizlilik konusunda nasıl bir yol izlemeyi düşünüyorsunuz?

Lini: Teknik dökümandaki yol haritamıza göre PoS sistemine geçmek için ve çapraz zincirlerdeki nodelarımızın güvenliğini sağlamak için PPOW sistemini kullanıyoruz. Çapraz zincir konsensusu ise sMPC ve gizli paylaşım eşiğine en azından 16 node’un katılımı ile birlikte gerçekleşecek.

Ek olarak, node sisteminde verilecek olan teşvik ödülleri için iki ayrı kaynak belirledik.

1) Storeman nodelarını ödüllendirmek için çapraz zincirler arasında gerçekleştirilecek olan işlemlerin ücretleri tamamı ile bu nodelara gönderilecek.
2) Nodeların çalışmaya başalması ile birlikte ilk zamanlarda işlem sayısının az olması ihtimaline karşı Wanchain projesi olarak bir miktar WAN coini kenara ayırdık. Böylelikle belirli miktarda trafik elde edene kadar ödül sistemi için ekstra kaynağımız oldu.

Storeman node katılımları başlarda kademeli şekilde olacak. Yani Storeman nodeları sisteme gün geçtikçe eklenmeye devam edecek, ve belli bir süre sonra tamamen dağıtık bir sisteme, yani merkezsiz bir node sistemine kavuşacağız. Açıklanan ilk Storeman programı pilot program olarak yayınlandı.

Ayrıca, herkes tarafından olup bitenin izlenebildiği açık zincirler, konsorsiyum zincirleri ve özel zincirler için varlık transferi de yukarıda belirtilen çapraz zincir mekanizmasını takip edecek ve çapraz zincir güvenliğini sağlamak için genellikle sMPC ve eşik entegrasyon teknolojisini takip edecektir.

Gizlilik söz konusu olduğunda çok daha önemli bir alana adım atmış oluyoruz. Teknik dökümana bakacak olursak, şu anda canlıda olan Wanchain blok zinciri ile kendi zincirimiz üzerinde gizliliği kolaylıkla sağlayabiliyoruz. Bunu sağlamak içinse, basitçe anlatmak gerekirse halka onay mekanizmasını kullanıyoruz. Temel fikir, gizliliği sağlamak için orijinal adresi diğer birçok adresle harmanlıyoruz ve tek kullanımlık adresler kullanıyoruz. Bu mekanizma ile ortak bir adresten bir defalık adres üreten bir sistemi kullanıyoruz. Bu özelliği 2.0 sürümümüzden bu yana kullanıyoruz.

Ancak bu özelliği şu anda sadece Wanchain blockchaini üzerinde kullanıyoruz. Bu özelliğin çapraz zincir işlemleri başladığında da kullanılabilmesini ise 2019 içerisinde gerçekleştireceğiz.

Neutrino: Storeman nodeları hakkında biraz daha detaylı bilgi verebilir misiniz?

Lini: Bu sorunuzu iki ana başlık altında şöyle cevaplayabilirim.

1. Storeman nodeları kullanıcıların özel anahtar bilgilerini tutmuyor. (sMPC’nin ne olduğunu anlatırken bundan bahsetmiştik.) Storeman nodeları işlemlerin anonim ve güvenli bir şekilde tutulmasını ve onaylanmasını sağlar.
2. Ekonomik açıdan da önlem olması amacı ile ekstra bir önlem ile Storeman node’u kurmak isteyen kullanıcıların WAN’ları belirli bir süre kilitli kalacak. Yani dolaşımdaki WAN miktarı azalacak. Bir başka güvenlik önlemi olarak Storeman node’larının onaylayabileceği işlemlerdeki transfer edilen WAN miktarı, Storeman node’unu oluşturan WAN miktarından az olacak.

Eğer bir node kötü niyetli ise (milyarda bir olma ihtimali olsa bile), topluluk kötü niyetli node’un neden olduğu zararı, node kurulumu için öedenen WAN’a el koyularak telafi edilecektir. Bu ETH tarafından kullanılan PoS mekanizması gibidir. Şöyle ki, herhangi kötü amaçlı bir işlem farkedildiğinde bu işlemi gerçekleştiren node için kilitlenen WAN miktarına otomatikman topluluk tarafından el koyulacak.

Neutrino: 12 Aralık’ta, Wanchain 3.0 hayata geçti. Wanchain 3.0, Bitcoin, Ethereum ve ERC20 (MakerDao’nin sabit para birimi DAI ve MKR gibi) arasında çapraz zincir işlemleri başlatıldı. Bu sürüm sizin ve sektördeki diğer ağlar için ne anlama geliyor? Bitcoin ile çapraz zincirin kurulması en parlak ışık olarak göze çarpıyor. Wanchain’i bir borsadan farklı kılan nedir?. Bu konudaki düşünceleriniz nelerdir?

Lini: 3.0’ın piyasaya sürülmesi ETH ve BTC’yi geçen ilk büyük ağıdır ve şu ana kadar çok istikrarlı ve başarılı olmuştur. Yukarıda da değinildiği gibi, birçok çapraz zincirin parola korumalı teorik tasarımı çok farklıdır, ancak mühendislik açısından başarılıp ulaşılamayacağı büyük bir soru işaretidir. Wanchain somut adımları ile birlikte dünyada bunu gerçekleştiren ilk projedir. Kullanıcılar diledikleri gibi test edebilir, hatta saldırı gerçekleştirebilirler. Yakında diğer blok zincirlerini de çapraz ağımızla bağlayacağımıza güvenimiz tam, ve çalışmalarımız devam ediyor.

3.0’ı hayata geçirmemiz ile birlikte MakerDAO’nun DAI, MKR, LRC gibi diğer ERC20 protokollü tokenların da çapraz ağımızda desteklendiğini belirttik. Yol haritamızda çok daha fazla ERC20 desteği vereceğimizi de görebilirsiniz. Böylelikle Ethereum üzerinde dolaşımda olan önemli projelerin Wanchain ile entegrasyonu olacak.

Borsa karşılaştırmalarını ben de görüyorum. Fark basit, borsalar genel olarak merkezi bir yapıya sahiptir, biz değiliz. Satoshi Nakamoto’nun teknik makalesinde bahsettiği gibi, blockchain’in asıl amacı merkezsiz bir yapıya kavuşmaktır, ve biz de bu yolda ilerliyoruz.

Merkezsiz bir borsa (DEX) açmak isteyen herhangi birisi/ekip Wanchain altyapısını kullanarak çapraz zincir işlemlerini desteklediğimiz tüm altcoinleri otomatikman listeleyebilir. Örneğin Bitcoin ile beraber Ethereum ve 100 adet ERC20 token çapraz zincir mekanizmamızda mevcut olsun. Wanchain altyapısını kullanarak bir DEX açtığınızda, Wanchain, Bitcoin, Ethereum ve destek verdiğimiz 100 ERC20 token’ı otomatikman listeleyebilirsiniz. Topluluğumuzdaki Jeremiah ve Harry isimli iki üyemizin şu örneklemesi sizlere daha iyi bir örnek olacaktır.

Neutrino: 3.0 hayata geçtikten sonraki bazı kullanım senaryolarından bahseder misiniz? Bir çok kişi hala küçük ölçekli projelerle ilgileniyor. Size göre gelecekteki en iyi blockchain uygulamaları ne olacak? Bu süreçte hangi problemlerin çözüme kavuşması gerekiyor, ve bu çözümler için ortalama ne kadar zamana ihtiyaç vardır?

Lini:

1. Wanchain bir uygulama sağlayıcıdan daha çok teknoloji platformu olarak değerlendirilmelidir. Wanchain blockchain’in ve blockchain projelerinin desteklenmesini sürdürecektir. Çapraz ağ desteği ve birlikte çalışabilirlik bu yüzden var.
2. Merkezi olmayan borsalar, dijital borç verme, zincirler arası oyunlar, sosyal ağ dAPP’leri, kumar, emlak vb. gibi uygulamalar gelecekte bir çok şeyi değiştirecektir.
3. Kısa süre önce WanDAPP geliştirmesini yaptık. Kısaca şöyle anlatayım. Örneğin bir oyun geliştiricisisiniz ve uygulamanız Ethereum ağı üzerinde çalışıp bir ERC20 token kullanan bir oyun. Ancak daha geniş kitlelere erişmek istiyorsunuz. WanDAPP’ı kullanarak uygulamanızı TRON, EOS gibi diğer ağlara kolaylıkla entegre edebilecek, ve bu ağlar üzerinde herhangi bir token üretimine ihtiyaç duymayacaksınız. Bu işlemi WanDAPP sizin yerinize gerçekleştirecek. Çapraz ağ mekanizmasını kullanarak geliştirilen bu yenilik bir çok önemli probleme çözüm olacak.
4. Büyük ölçekli uygulamalar için, blok zincirin altyapısı henüz tamamlanmadı, ilk önce TPS, paylaşma, yan zincirler gibi ele alınması gereken konular var. Büyük ölçekli uygulamalar için öncelikle bu problemlerin çözülmesi gerekiyor. Ne zaman tamamlanacağını tahmin edemiyorum, bu durum tamamen farklı teknik projelerin gelişimine bağlı. Kısacası, endüstri uygulamaları ve endüstri uygulamaları meraklıları biraz sabretmek durumunda.

Neutrino: Wanchain son kullanıcıları hedef alan daha fazla çapraz zincir ürünü geliştirecek mi? Örneğin, WAN cüzdanı diğer blok zincirleri ile otomatik çapraz zincir transferleri yapmak için geliştirilecek mi? Topluluğun endişe duyduğu bir diğer konu ise coin ihracı. Şu anda 100 milyondan fazla WAN dolaşımda, gerisi ne zaman piyasaya sürülecek?

Lini: Bizim gözümüzde profesyonel ya da görece daha yeni yazılım geliştiricileri arasında bir fark görmüyoruz. Yukarıda bahsedildiği gibi, altyapı olarak bir platform sağlıyoruz ve herkes kendi isteği doğrultusunda platformumuz üzerinde uygulama geliştirebilecek. Kişisel ya da kurumsal olarak bir ayrıma gitmiyoruz.

Örneğin, merkezsiz bir borsa söz konusu ise, sıradan kullanıcıların bu borsada işlem yapması gerekir. Eğer bir tür finansal türev ürünü ise, finans uzmanları tarafından kullanılması daha muhtemeldir.

Blok zincirleri arası otomatik token alım-satım-değişimi konusunda ise, cüzdan başlangıçta otomatik olmayacak, ancak diğer simgeleri otomatik olarak kullanabilirsiniz. Yani bahsettiğimiz bu otomatik takas işlemini ilerleyen dönemlerde çözmüş olacağız.

Son olarak, kalan WAN coinleri kesinlikle teknik dökümanda belirtilen plana uygun olarak değerlendirilecek. Wanchain’e gönül veren kişileri her zaman ödüllendirmeyi tercih ediyoruz. Teknik dökümanda da bu konuya ayrı bir parantez açarak belirli bir miktar WAN ile finanse edeceğimizden bahsettik. Az önce gösterdiğim DEX’in prototipi denizaşırı topluluk geliştiricilerin bir şaheseridir. Bu prototipi WAN severlerin görebilmesini sağlayan geliştiriciler teşvik programımızdan yararlandı ve bir miktar WAN ile ödüllendirildi.

Neutrino: Sizin de bahsettiğiniz gibi Cosmos ve Polkadot gibi çapraz ağ tansfer problemini çözen diğer oyuncular da mevcut. Wanchain’in diğer oyunculara rağmen elinde tuttuğu avantajları nelerdir?

Lini: Daha önce de bahsettiğim gibi, Cosmos ve Polkadot teoride çok iyi çözümler önerdi. Wanchain ile karşılaştırıldığında, teorimizde özellikle benzersiz bir şey yarattığımızı sanmıyorum. Çalışmamızın teorik temeli, Yao Zhizhi ve Silvio Micali gibi akademik bilginlerin çözümlerinden türetilen kriptografidir. En önemli noktamız teoriyi alıp uygulamaya koymamızdır.

Aslında, insanların bir blockchain projesinin gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceğini sık sık sorgulamalarının nedeni, teknik dökümanların genellikle çok saldırgan bir şekilde hazırlanmalarıdır. Söylemeye çalıştığım şey projelerin teknik dökümanların içerisinde yazan çoğu şey henüz kullanılabilecek bir teknoloji ya da hayata geçirilebilecek bir iş modeli değil. Dolayısıyla proje geliştirilmeye başlandığında gecikmeler, hatta rafa kaldırmalar olur. Bu yüzden bizim için çok sağlam ve gerçekleştirilebilir mühendislik hedeflerimize odaklanmaya ve onları gerçekleştirmeye odaklanıyoruz. Diğer projelere gelince, bu alanda birbirimizden öğrenmeye devam etmeyi umuyoruz.

Neutrino: Storeman nodeları için 21 sayısına nasıl karar verdiniz?

Lini: Node sistemi aslında oldukça basit. Biz yalnızca miktara göre seçim yapmadık. PoS (Proof of Stake) kısaltmasındaki S (Stake) aynı zamanda Storeman için ayrılan coinlerin ne kadar süre kilitli kalacağını da belirtiyor. Yani bir Storeman node’u için kilitli kalan coinler ile birlikte zaman bilgisi de ödülün hesaplanması için kullanılacak.

Neutrino: Bir çok merkezi borsa merkezsiz versiyonları üzerinde çalışmaya başladı. Örneğin Binance, ve bu süreç oldukça hızlı ilerliyor. İleride Binance ile birlikte çalışma gibi bir durum söz konusu mu?

Lini: Ben de birçok borsa DEX’i gördüm. Orijinal noktaya geri dönersek, dağıtılmış zincirler arası nodelar ve merkezi olanlar tamamen farklıdır. Çoğu borsanın merkezi bir çapraz zincir çözümü kullandığını tahmin ediyorum, bu nedenle 21 üyeli Storeman Wanchain grubu ile aynı olmayabilir, ancak borsaların çoğunun kendi tokeni ve borsa sistemini kullanacağını düşünüyorum. Bu benim kişisel görüşüm. Fakat eğer çapraz zincir teknolojisi geliştiriyorsanız, DEX yapmak isteyen birçok borsa ile işbirliği yapacaksınız. Sadece Binance değil, Huobi, Bithumb, Coinbase… İşbirliği yapmak isteyen başka biri varsa, onları memnuniyetle karşılıyoruz!

Neutrino: Dai Wanchain blok zincirinde hareket edebilen ilk sabit coin(stable coin), ve Dai BTC ile WAN arasında direk bir takas kanalı açacak. Dai entegrasyonu ile ilgili olarak daha başka çalışmalarınız var mı?

Lini: Dai sizin de dediğinizi gibi WAN blok zinciri üzerinde yaşayan bir sabit coin. Wanscan üzerinden siz de Dai’yi görebilirsiniz.

Kısaca DAI’ye sahip olan kullanıcılar kolaylıkla BTC, ETH ya da herhangi başka bir (WAN platformu tarafından desteklenen) ERC20 token takas işlemi için kullanılabilir. Ayrıca Chainlink ve Loopring entegrasyonları gibi bir çok önemli gelişme söz konusu.