Geçtiğimiz günlerde Tarık Tolunay’ın efsane eserlerinden puzzle’larştırılan Eminönü, Galata Köprüsü ve Karaköy’ü gösteren Fractal İstanbul – Pandemi isimli eserini Blockchain ile imzalayarak satışa çıkardı. 20 Ethereum’a alıcı bulan eserin tek orijinal hali, böylelikle 36 bin dolara satılmış oldu. NFT – Non-fungible Token yani değiştirilemez token olarak adlandırılan bu yeni teknoloji ürünü, dünyadaki kriptopara yatırım çılgınlığının çok başka bir alana taşınmasına olanak tanıdı.
NFT Nedir?
NFT, değeri olan dijital bir eserin Blockchain ile imzalandıktan sonra, bu ağdaki kripto para birimleriyle satılması anlamına geliyor.
Ekonomide, takas edilebilir bir varlık, para gibi kolayca değiştirilebilen birimleri olan bir şeydir. Parayla, 10 TL’lik bir banknotu iki adet 5 TL’lik banknotla takas edebilirsiniz, sonuçta önceki ve sonraki durumda elinizdeki para miktarı aynı değere sahip olacaktır.
Peki ama ya elinizdeki ürün takas için uygun değilse? Bir başka deyişle, elinizdeki ürün benzersiz özellikleri sebebi ile takas için uygun bir ürün değil ise…
Mesela Mona Lisa tablosu
Ya da Michelangelo‘nun David heykeli…
Bu durumda takas işlemi olamayacaktır. Mona Lisa tablosunun bir fotoğrafını çekebilir, ya da Louvre müzesinden çıkarken bir örneğini satın alabilirsiniz. Ancak sadece ve sadece 1 adet orijinal Mona Lisa tablosu olmaya devam edecektir.
NFT‘ler, dijital dünyada herhangi bir mülk parçası gibi alınıp satılabilen türünün tek örneği varlıklardır, ancak kendilerine ait somut bir biçimleri yoktur. Bir başka deyişle NFT‘ler, sanal veya fiziksel varlıklar için sahiplik sertifikaları olarak düşünülebilir.
NFT’ler Nasıl Çalışıyor?
Geleneksel sanat eserlerini türünün tek örneği olduğu için değerlidir.
Ancak dijital ortamda bu durum maalesef çok daha karmaşık bir yapı halini alır. Bir dijital eserin orjinalliğini kaybetmesi oldukça basittir.
NFT‘ler bir bakıma dijital sanat eserlerinin orjinalliğini korumak için geliştirilmiş sertifikalar olarak çalışırlar. Bir başka deyişle, NFT‘ler dijital bir sahiplik sertifikasıdır.
Blok zincirlerinde olduğu gibi NFT‘lerin de kime ait olduğu bilgisi blok zincirine işlenmektedir. Yani bir eserin sahibinin kim olduğu bilgisi tüm dünyaya açıkca sunulmaktadır.
Yine blok zincirlerinin güvenlik özelliklerinden yararlanıldığı için herhangi bir NFT’nin blok zinciri üzerindeki verisinin değiştirilmesi mümkün değildir.
Ayrıca NFT’ler akıllı kontratlar ile de desteklenebilir. Örneğin, bir sonraki satıştan %20 kar elde edilmesi durumunda bu miktarın TEMA‘ya bağışlanması gibi kontrat geliştirmeleri yapılabilir.
İnsanların Dijital Sanatı Kopyalamasını Engelleyen Nedir?
Hiçbir şey.
Dijital eserleri binlerce hatta milyonlarca kere kopyalanabilir. Bu durumun önünde durmak neredeyse imkansızdır. Ancak NFT‘ler ürünün sahipliğini belirlediği için bir bakıma tapu senedi görevi görür.
Bu durumda en başta verdiğimiz örnek için Tarık Tolunay‘ın eseri muhtemelen şimdiye kadar çokca kere kopyalandı, ancak tek bir sahibi var, o da satın alan kişi.
NFT furyası balon mu? NFT almalı mıyım?
Bir çok uzman NFT’lerden uzak durulması gerektiğini söylüyor.
Eski Christie müzayedecisi Charles Allsopp, BBC’ye verdiği röportajda NFT satın alma kavramının anlamsız olduğunu söyledi.
Allsopp;
Orada olmayan bir şeyi satın alma fikri tuhaf
Ancak, geleceğin ne göstereceğini hiç birimiz bilmiyoruz. NFT’ler belki sahiplik kavramını bambaşka bir yere taşıyacak, belki de Allsopp’u haklı çıkararak bir balondan öteye gidemeyecek.
Eğer bir NFT satın almayı ya da üretmeyi düşünüyorsanız, bir kere daha düşünmenizi ve adımlarınızı dikkatli atmanızı öneriyoruz.
