Wanchain Başkan Vekili Lini ile Soru-Cevap 1. Bölüm

Bizim için benzersiz olan şey aslında teoriyi uygulamaya koymamızdır.

-Lini

Wanchain’in İş Geliştirme kanadı Başkan Yardımcısı Lini, Wanchain’in gelişimi ile ilgili çok çeşitli konuları kapsayan bir soru-cevap seansı için blockchain medya kuruluşu Neutrino ile masaya oturdu.

Orijinal Soru Cevap seansının Türkçe verisyonunu sizler için derledik.

Neutrino: Öncelikle bizi temel konularda biraz aydınlatır mısınız? Örneğin, blockchain ağları arası iletişiminin arkasında yatan fikir nedir, bu konsept neleri içermektedir? Sizce bu ağlar arası iletişim (crosschain) ne gibi sorunları çözüyor? Daha da önemlisi, bu iletişimi gerçekleştirmek için aşılması gereken zorluklar nelerdir?

Lini: Aslında bu soru kısaca cevaplanabilecek bir soru değil. İsterseniz sorunuzu 3 ana başlık altında cevaplayayım.

Cross-chain – Blockchain Ağları arası iletişim ne demektir?

• Birlikte çalışabilir olmak iki farklı platformun verileri kendi aralarında transfer edebiliyor olmaları anlamını taşımaktadır.
• İki farklı platformun bir arada çalışabilmesi için ise yazılım, donanım, işletim sistemi gibi bir çok öğenin üzerinde çalışma yapılması gerekir.
• Farklı blok zinciri ağlarının bir arada çalışabilmesi de çapraz zincirlerin birbirleri ile iletişim halinde olduğu bir mekanizmayı gerektirir.

Çin’de çapraz zincir kelimesini kullanmaktan hoşlanıyoruz, birlikte çalışabilirlik terimi ise yabancı ülkelerde daha sık kullanılıyor. Birlikte çalışabilirlik aynı zamanda Vitalik Buterin tarafından Ethereum teknik incelemesinde belirtilen gelecekteki bir blok zinciri ekosisteminin geliştirilmesi için belirlenen önemli teknolojilerden biridir. Yani çapraz zincir temelde zincirler arasında birlikte çalışabilirlik kavramıdır.

Çapraz zincirle çözülen temel problem ise çok defterli – multi ledger senkronize muhasebe meselesidir

Temel olarak blockchain, transparan bir ortamda tüm işlemlerin gösterildiği bir ağ yapısına sahiptir. Tokenlar ise üretildiği zincire ait birer para birimi olarak düşünülebilir. Bilindiği gibi şu anda kendi ağına geçen çok sayıda coin vardır. Dolayısı ile farklı blockchainler mevcuttur. Farklı blok zincirlerinde yer alan tokenların birbirlerinden haberdar olabilmelerini sağlayan sistem ise çapraz zincir sistemidir.

Çapraz zincir teknolojisinin temel amacı, dijital para birimlerine dayalı gelecekteki ekonominin temel altyapılarından birisi olmaktır.

Çapraz zincir teknolojisi, blok zincir teknolojisinin büyük ölçekli uygulamaları için gerekli olan temel teknolojik altyapılardan biridir. Blok zincirlerinin bir arada çalışması gibi düşünebileceğimiz bu hadise oldukça önemli olan bu sorunu ortadan kaldırmaktadır.

Neutrino: Hepimizin bildiği gibi şu anda markette çapraz zincir çözümünü sunan birden fazla proje mevcut. Bu projelerden de biraz bahseder misiniz?

Lini: Bu soruyu cevaplamadan önce, iki önemli kavramı yatırımcılarımızla paylaşmak çok önemlidir: heterojenlik – homojenlik ikilemi, ve merkezileşme – merkezsizlik ikilemi.

Heterojenlik – Homojenlik

Heterojenlik farklı girdilerin aynı ortam içerisinde yer alması anlamını taşıyor. Bu sistemde her parçanın kendi otonomisi, veri paylaşımı, uygulama katmanı ve yönetimi mevcuttur.

Homojenlik ise birden fazla aynı girdinin bir komunitiyi oluşturması anlamını taşımaktadır.

Merkezilik ve merkezsizlik ise bir çok kere duyduğumuz kavramlar. Burada bu kavramlar merkezi haklar ve ağdaki katılımcıların gücünü temsil etmektedir.

Bu iki nokta, çeşitli çapraz zincir teknolojilerini anlamak için özellikle önemlidir, çünkü birçok farklı teknoloji ve terminoloji vardır ve bunlar, bahsi geçen teknolojileri anlamak için gereken temel kavramlardan sadece bazılarıdır.

Ayrıca çapraz zincirin uygulanabilmesi için aşılması gereken önemli iki problem daha vardır.

1- Aynı token’ın birden fazla harcanmasını önlemek için blok zincirleri arasındaki güven mekanizmasının kurulması

2- Her iki zincir üzerindeki token sayısının eşit tutulabilmesi, yani dolaşımdaki miktarın değişikliğinin engellenmesi için transfer işlemlerinin ya tamamen geçerli olması, ya da ufak bir pürüzde tamamen yok sayılması.

Yukarıdaki iki noktayı birleştirerek, sektördeki bazı çözümlerin keşfedilmesine ve diğer çapraz zincir projelerin tasarım konseptlerine bakabiliriz.

Öncelikle Relay çözümünden bahsedelim.

Relay iki blockchain arasında bir işlem kanalı açmaktadır. Bitcoin ve Ethereum ağları arasında çalışabilen bir Ethereum akıllı kontratı olarak görev yapmaktadır.

Bununla birlikte, Relay çözümü Bitcoin ağını okuyabilmek için Ethereum ağı üzerinden oldukça fazla gas/gwei kullanımına sebep olmaktadır. Diğer bir dezavantajı, hepimizin bildiği gibi, Bitcoin bloklarının nispeten yavaş olması, bu yüzden doğrulama için beklenecek sürenin uzun olması, bir bloğun onaylanmasını beklemek yaklaşık 10 dakika sürmekte ve en iyi hali ile bir transfer 6 saat sürmektedir.

Sidechain çözümünebakalım.

Sidechainler orijinal blok zincirindeki tokenlar için bir nevi dübel görevi görmektedir.

Bu çözüm iyidir, ancak tüm zincirlerde basit bir doğrulama yöntemi olan SPV doğrulaması yoktur. Bu nedenle bazı dezavantajları mevcut. Ancak tabii ki, bu iki yönlü iletişim beta problemi olarak adlandırılan atomite problemini çözüyor.

Bu iki teknik kavram halihazırda bir dizi mevcut çapraz zincir projesinde mevcut. Bunlardan en etkili ikisine bir göz atalım.

Polkadot

Polkadot heterojen ve genişleyebilir bir çapraz ağ yapısı oluşturmuştur.

Polkadot relay zincir çözümünü kullanarak zincirler üzerindeki işlem onaylamalarını gerçekleştiriyor. Paralel zincir yapısı ile de ana zincirden kopmayarak işlem yapmaya devam ediyor.

Teorik tasarım çok iyi görünüyor ve problemlerin çözümünde aktif bir rol oynuyor. Geçen hafta Neutrino, Polkadot ile bizim de katıldığımız bir organizasyon düzenledi. Gavin konuşması sırasında yönetilebilirlik üzerine eğildi ve çok fazla teknik ayrıntıya girmedi, ancak zincir yönetimi mekanizmaları hakkında çok ilginç fikirler de paylaştı. Buradan hareketle Polkadot’un spesifik teknik detaylarının analiz edilebilmesi için ürünlerinin canlı ortama çıkmasını beklemek zorundayız.

Cosmos

Cosmos çapraz zincir teknolojiler iiçin geliştirilmiş ve kendini duruma adapta edebilen bir framework olarak yerini alıyor.

Cosmos, temel konsepti Polkadot’a benzeyen bir projedir, ancak belirtmek gerekiyor ki oldukça iyiler. Cosmos’un yaklaşımı, merkezi bir kanal kullanmaya dayanmaktadır. Her iki proje de heterojen zincirler arası işlemler konusunu dikkate almakta ve her ikisi de problemlerin nasıl çözüleceğine dair önemli çözümler sunmaktadır.

Özetle, her araştırma ve proje ekibi, çapraz zincirli teknolojiyi uygulamak için en iyi yöntemler hakkında çok fazla araştırma yaptı, ancak birçoğu hala teorik tasarım aşamasında. Maalesef hiç bir projenin ürününü henüz göremediğimizden, her projenin uygulanmasını daha ayrıntılı olarak incelemek mümkün değildir.

Bir blok zincirinin gelişimi iki bölüme ayrılabilir: teorik tasarım ve mühendislik uygulaması. Bu nedenle, yalnızca her projenin ürünlerinin gün yüzüne çıkmasını bekleyip daha ayrıntılı analiz edebiliriz.

Neutrino: Teknik dökümantasyonda (Whitepaper) da belirtildiği gibi, Wanchain, dağıtılmış bir dijital varlık finansal altyapısı oluşturmak amacıyla Ethereum’a dayalı genel bir yapıdır. Bununla ilgili birkaç soru var.

Ethereum’un ölçeklendirme problemini nasıl çözdünüz?
Dünyadaki tüm büyük bankalar için ortak olan standart ticaret protokolü olmayı hedefleyen Ripple ile nasıl farklarınız mevcut?
Temel bir potansiyel finansal altyapı olarak, Wanchain’i öne çıkaran nedir?

Lini: Bu soruyu 2 ana başlık altında cevaplamak isterim.

TPS’ler

Her şeyden önce, Wanchain Ethereum ağında geliştirilmemiştir. Bunun yerine Ethereum’un sanal makine, akıllı sözleşme gibi çok iyi çalışan özelliklerini daha da detaylandırarak Wanchain’i oluşturduk.

PoW konsensüs mekanizması gibi çeşitli faktörlerle sınırlanan Ethereum’un TPS’i bu aşamada yüksek değildir. Bununla birlikte, bu nokta kısmen de olsa Ethereum’un çok dağınık ve merkezi olmayan özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, TPS’i geliştirmek için, Wanchain teknik dökümanında kendi PoS yapısını başlatacağını ve dolayısıyla TPS ile ilgili performans sorunlarını kısmen çözeceğini belirtti. Wanchain’in PoS’u, Ethereum 2.0 Casper’ın PoS mekanizmasından tamamen farklı.

Tabii ki aynı zamanda Ethereum komünitisi tarafından sağlanan bir çok iyi öneriyi de dikkatle dinliyoruz. Bunlardan bazıları yan zincirler ve Raiden ağı. Blockchain dünyası açık kaynak kodlu bir dünya, ve tüm projeler birbirlerinden bir çok özelliğin uygulanış şekli hakkında bilgi alabiliyor. Biz de Wanchain’in PoS sistemi için bir çok projeyi inceliyoruz ve TPS sorununu olası en uygun şekilde çözmeyi hedefliyoruz.

Ripple’a Gelince

Ripple farklı fiat çiftleri sunan borsalar, bankalar ve finansal kurumlar arasında verilerin bir takas ve ödeme sistemi olarak paylaşılması ve ayrıca onay mekanizması gibi DLT uygulamaları için de geçerlidir.

Wanchain ise daha farklı kullanım alanlarına odaklanmıştır. Farklı tokenlar ve varlıklar arasında bir köprü görevi görmektir. Çeşitli zincirler arası transfer işlemlerinde transfer ücreti ödenebilmesi için WAN tutulmasına ihtiyaç olacaktır.

Yani Ripple ve Wanchain’nin hizmet ettiği amaç oldukça farklı. Elbette, zincirler arası mekanizmada bir onay mekanizması var, yani herkes aracıya güvenmeli. Ripple temel olarak finansal müşterilere, bankalara hizmet eder, yani Ripple’ın aracısı bir bakıma bankalar olmaktadır.

Neutrino: Wanchain’in ortak ankraj için çok partili bir bilgi işlem ve eşik anahtar paylaşım şeması kullandığını ve orijinal zincir mekanizmasını değiştirmeden zincirler arası iletişim protokolleri aracılığıyla entegrasyon için “minimum maliyet” elde ettiğini görüyoruz. Çok partili bilgi işlem ve eşik anahtarı paylaşımının teknik özellikleri nelerdir? Diğer zincirler Wanchain’e nasıl erişiyor, buradaki zincirler arası iletişim protokolü nedir? Asgari maliyetin maliyeti nedir?

Lini: Bu soruya cevap verebilmek için teknik detaya girmem gerekiyor. Şöyle anlatayım:

sMPC Hakkında

sMPC Güvenli ve çok partili hesaplama anlamına gelir. Bunu, Çin’deki tek Turing Ödülü sahibi olan bilim adamı Andrew Yao tarafından verilen bir örneği kullanarak açıklayacağım. Senaryoya Yao’nun Milyoner Problemi olarak literatüre geçti. İki milyoner servetlerinin ayrıntılarını birbirlerine veya güvenilir bir üçüncü tarafa açıklamadan kimin daha zengin olduğunu nasıl bilebilir? Bu sorunun cevabını burada ayrıntılı olarak açıklamayacağım, zira bu çok uzun sürerdi. Ancak ilgilenenler daha fazla bilgi edinmek için küçük bir araştırma yapabilirler.

Güvenli çok partili bilgi işlem, her biri kendi özel verilerine sahip iki taraf, soyut olarak anlaşılabilir ve bir kamu işlevinin sonuçlarını özel verilerini sızdırmadan hesaplayabilir. Hesaplama tamamlandığında, sadece hesaplama sonuçları her iki tarafa da açıklanır ve bu iki taraftan hiçbiri diğer tarafın verilerini ve hesaplama işleminin ara verilerini bilmez. Güvenli çok partili bilgi işlem için kullanılan protokol homomorfik şifreleme + gizli paylaşım + OT (+ taahhüt planı + sıfır bilgi kanıtı, vb.) girdilerini barındırıyor.

Wanchain’nin 21 çapraz zincir Storeman node modeli, sMPC‘yi kullanarak iki taraf arasında yapılacak olan işlemlerin (transaction) bir private key – gizli anahtar bilgisine sahip olmadan onay mekanizmasına sahip olabilmesini sağlıyor. Basitçe söylemek gerekirse, herhangi birkullanıcının özel anahtarı, her birinin yalnızca 1/21 bölümünü tutabilen ve anahtarın tamamını tamamlayamayan 21 anonim kişiye yani 21 storeman node’una verilen 21 parçadan oluşacaktır.

Shamir’in Gizli Paylaşım Tekniği

Shamir’in gizli paylaşım tekniğini film senaryolarında da sıkça kullanılan bir örnekle anlatayım. Çoğu zaman filmlerde içerisinde çok önemli bilgiler barındıran yani gizli bir bilginin bazı ajanlara ulaştırılması konu alınır. Bizim senaryomuzda bu ajan sayısına örnek olarak 5 diyelim. Bir ajanın tutuklanması veya geri kalanına ihanet etme şansına karşı korunmak için, beş aracının her biri belgelerin içeriğini ortaya çıkaran gizli bir anahtarın sadece bir bölümünü tutar. Ancak, burada dikkat edilmesi gereken en önemli tehdit, eğer bir ajan yakalanırsa, diğer ajanlar tutuklanan ajan ile birlikte giden belgelerdeki bilgilere nasıl erişebilir? Bu noktada akıllara ajanların orijinal metni hala anahtarların bir kısmıyla kurtarması için herhangi bir yol olup olmadığı sorusu gelir. Başka bir deyişle, beş kişiden çoğunluk olan taraf için gizli belgelerin kilidini açmaya yarayacak herhangi bir yöntem var mı? Bu durumda, düşmanın gizli belgelerdeki bilgileri okuyabilmek için ajanların yarısından fazlasını manipüle etmesi gerekir.

Wanchain’de bu problemin aşımı için M<=N; N=21; M=16 eşiğini kullanıyoruz. Başka bir deyişle, en az 16 Storeman node’u, bir işlemi onaylamak için çok partili hesaplamaya katılmak zorundadır. Yani 21 Storeman node’unun tamamı bir işlem onayı için gerekli değildir. Bu çözüm özel anahtarların yönetilmesindeki güvenlik açığı oluşumuna karşı alınmış bir önlemdir.

Çapraz zincir iletişim protokolleri, farklı zincirler tarafından kullanılan farklı iletişim yöntemlerini ifade eder. Bunun nedeni, heterojen çapraz zincir yöntemlerinin orijinal zincirlerin mekanizmasını değiştirememesidir. Nakamoto ve Vitalik BTC ve ETH birlikte çalışabilirliklerine ihtiyaç duydukları için ana zincirlerini değiştirmeyeceklerdir. Zincirler arası protokol tek bir standart değil, birçok standart kümesinden meydana gelmektedir.

Wanchain 3.0’ın çapraz zincir uygulamasıyla deneyimlenebildiği gibi asgari maliyet oldukça düşüktür. Aslında, her iki zinciri birbirine bağlamak için biri Ethereum diğeri de Wanchain üzerinde çalışmak üzere iki akıllı kontrat yeterli oluyor. Bitcoin ile bağlantı kurmak için gereken tek şey ise bir Bitcoin betiği (script) yazmaktır. Uygulamamız hem güvenliği hem de merkezsizliği garanti ederken aynı zamanda basit ve daha az hesaplama gerektirir. Bu konuyu merak edenler için Ethereum akıllı kontratları ve Bitcoin scriptleri üzerine bir araştırma yapmalarını tavsiye edebilirim.

Lini ile gerçekleştirilen Soru Cevap seansının ikinci bölümüne buradan devam edebilirsiniz.