Kripto para yatırımcıları zaman zaman fork yani çatallanma sonucu oluşan ani fiyat dalgalanmaları ile karşı karşıya kalırlar. Peki çoğu zaman kripto paraların fiyatlarına büyük oranda etki eden fork nedir?
Kripto paralar yazılım ile üretilen ve internet ortamında çalışan dijital sistemlerdir. Yani herhangi bir kripto paranın çalışabilmesi için bir yazılım ile üretilen algoritmalara ihtiyacı vardır. Daha önceleri sadece Bitcoin varken şu anda kripto para piyasası farklı problemleri çözen ya da çözmeye çalışan binlerce kripto para ürünleri ile doludur. Kripto para biriminin avantajı, çoğunlukla kredi ve bankacılık ile ilgili genel giderlerin çoğunu ortadan kaldıran, merkezi olmayan bir eşler arası ödeme ağı olmasıdır.
Kripto paralar tam olarak günlük hayatta kullanılan paraların herkes tarafından görülebilen bir blok zinciri üzerinde çalışabilir hali olarak tasarlanmıştır. Bu zincir üzerinde ilk bitcoin’den itibaren oluşturulan tüm bitcoinler ve kullanıcılar arasındaki tüm işlemler açık bir şekilde yer alır. Bilgisayar aracılığı ile dünya üzerindeki herhangi bir kişi bu zinciri kontrol edebilir ve işlemlerin doğruluğunu kontrol edebilir. Dahası herhangi bir kişi gerekli olan olan matematiksel çözüme doğru bir şekilde sahip olduğunda bu zincire yeni bir halka daha ekleyebilir. Elde ettiği matematiksel çözüme ödül olarak da yeni bir bitcoin kazanır. Bu işleme de madencilik denir.
Yani örnek vermek gerekirse bu durumu dünya üzerindeki tüm dolarların seri numaralarını bildiğinizi ve dilediğiniz zaman hangi hesaplar arasında transfer edildiklerini bildiğinizi düşünün.
Geri kalan tüm bilgisayar programları gibi coinlere ait olan bu yazılımlar da güncellenebilr ve yenilikler getirilebilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken konu yeni güncelleme ile birlikte gelen değişimlerin eski blok zincirini okumakta herhangi bir sıkıntı yaşamamasıdır. Yapılan değişimler, yeni coinleri eski coinlerle uyumlu tutmak için çok dikkatli bir şekilde yapılmalıdır. Blockchain’e erişen ve değiştiren uygulamalar, verileri doğru ve tutarlı bir şekilde okuyabilmeli ve yazabilmelidir.
Fork Neden Olur?
Fork iki sebepten oluşabilir. Bir coin için geliştirilen bir güncelleme daha öncekilerle uyumlu değilse hata sonucu bir fork oluşmuş olur. Yani aslında bir kaza yaşanmış olur. Bu durumda blockchain üzerinde işlem yapan iki kişiden biri eski sürümü biri de yeni sürümü kullandığında blockchain üzerine birbirinden bihaber iki farklı yeni halka eklenmiş olur. Bu durumda coinin geliştiricisi, uyumsuzluklara neden olan hataları hızla ortadan kaldırmalı ve farklı blokajların nasıl birleştirileceğine karar vermelidir.
Hard Fork
Kripto para geliştiricileri bazen ölümcül hataların olduğu yerlerde radikal kararlar alarak eski zincir ile iletişim sağlayamayacak ancak problemi kökünden çözecek bir çözüm uygulama kararı alabilirler. Bu durumdan etkilenmemek için değişiklik yapılan coinin tüm kullanıcıları uygulamalarını güncellemelidir. Değişikliği yapacak olan kullanıcılar çoğunlukla kullandığınız cüzdanlardır. Yani sizin herhangi bir değişiklik yapmanıza gerek yok.
Bu kafa karıştırıcı ise, örneğin Microsoft Word’ü kullanalım. Microsoft, sık sık Word’ün yeni sürümlerini yayımlar. Her sürüm geriye dönük olarak uyumlu olmaya çalışır ve eski belgeleri okuma ve düzenleme yeteneğini korur. Bununla birlikte, çoğu zaman Word’ün eski sürümleri, yeni sürümlerden birinde oluşturulan belgelerin okunmasında büyük zorluk çekmektedir. Bu nedenle, Word 2007’de ve arkadaşlarınızın düzenlediği bir belgeyi oluşturup Word 2013’te kaydederseniz, bunu okumada sorun yaşayabilirsiniz. Aynı belgenin aynı olacağı varsayımına rağmen, iki ayrı kullanıcı olarak belgenizde bir çatal oluşturdunuz.
Soft Fork Nedir?
En kısa ifadeyle “geriye uyumlu” olarak yapılan ayrışmaya “soft fork/yumuşak ayrışım veya uyumlu ayrışım” denebilir. Eski kurallara göre üretilmiş bloklar yeni kurallarca da geçerli olur. Böylece sistem geriye uyumlu olarak kırılmadan devam edebilir. Tek bir zincir ile devam edilir ve eskiden oluşturulmuş bir blokta yer alan paranız yeni kurallara göre el değiştirebilir. Belli bir zaman sonra ağdaki büyük çoğunluk yeni ayrışıma geçerek “fork” başarılı bir biçimde tamamlanır.
Forklar Kötü mü?
Bu tür ayrışımların önemli etkileri olur. Öncelikle yeni kurallar yeni yazılacak kodlar anlamına gelir. Bu da tüm madenciler yazılımcılar iş demektir. Elbette bu paralar üzerinde oluşan piyasalar da bu değişikliklerden direk etkilenirler.
Bu değişimler piyasada huzursuzluk yaratır.
Özellikle hard fork sonucu iki farklı blockchain ağı oluşacağından etkisi oldukça büyük olmaktadır. Tek bir coin üzerine yoğunlaşmış şirketler, yatırımcılar, borsalar ve cüzdanlar fork sırasında işlem yapılmaması konusunda uyarılır. Aksi takdirde yapılan işlemler eski blockchain ağında kalabilir ve bu durum para kaybına yol açabilir.
Fork tamamlandıktan sonra oluşan yeni ağın kullaılabilmesi için ise yine tüm yatırımcıların ve aracıların sistem üzerinde güncelleme yapmaları gereklidir. Yani aslında birçok kişinin yapması gereken çok sayıda iş meydana gelir.
Ancak fork sırasında herhangi bir işlem yapmadığınız sürece durumdan etkilenme ihtimaliniz oldukça azdır.
